Οι συνταγές της... πείνας! Tι έκαναν στην... κατοχή και ΟΧΙ μόνο.

Οι παλιοί όταν διηγούνταν τις στερήσεις που πέρασαν στην Κατοχή δάκρυζαν και απεύχονταν να τις ζήσουν οι νεότεροι… Κι όμως, στην Ελλάδα του 2011 οι εικόνες αυτές κάνουν και πάλι την εμφάνισή τους.

Ο εφιάλτης της ασιτίας επέστρεψε και αρκετοί προσπαθούν με καθημερινό αγώνα να αποκτήσουν τα στοιχειώδη για την επιβίωσή τους. Στις «Συνταγές της πείνας», το βιβλίο της Ελένης Νικολαΐδου, παρουσιάζεται με... 
ακρίβεια η ζωή κατά την περίοδο της κατοχής, όπως επίσης και τους εφευρετικότατους τρόπους για να αποκτήσουν τα προς το ζην οι άνθρωποι εκείνη την περίοδο.
Η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου, που έχει γράψει περισσότερα από 20 βιβλία, βγάζει από το χρονοντούλαπο τις συνταγές της Κατοχής, προκαλώντας αίσθηση τόσο στον εγχώριο όσο και στον παγκόσμιο Τύπο. Μάλιστα, όπως η.........

«Daily Telegraph».. αναφέρει χαρακτηριστικά, «είναι το απόλυτο εγχειρίδιο για το πώς σφίγγει το ζωνάρι».
Οι ομοιότητες μεταξύ της κατοχικής περιόδου και του σήμερα είναι εμφανείς. Τότε, ούτε λόγος για δουλειά, τώρα η ανεργία έχει «απογειωθεί», οι μισθοί «ψαλιδίζονται» μήνα με τον μήνα, η ακρίβεια γιγαντώνεται, ενώ η εφορία κάθε τρεις και λίγο ζητάει νέους φόρους.

Τότε, στις ημερήσιες εφημερίδες είχαν καθιερωθεί μόνιμες στήλες με «οδηγίες επιβίωσης». Τώρα, στα δελτία ειδήσεων και στις εφημερίδες πρώτο θέμα καθημερινά είναι η οικονομική ανέχεια και τα κρούσματα πείνας που έχουν χτυπήσει ακόμη και παιδιά σε σχολεία. Πρόσφατα παρατηρήθηκε πως μαθητές λιποθυμούν από την πείνα μέσα σε σχολικές τάξεις. 

Στο πλαίσιο μιας έρευνας για τη καθημερινότητα των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Κατοχής η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου ξεχώρισε κάποιες συνταγές που δημοσιεύονταν τότε στις εφημερίδες και τις συγκέντρωσε στο βιβλίο της με τίτλο «Οι συνταγές της πείνας». Τότε που το μόνο φαγώσιμο σεαφθονία ήταν τα χόρτα ή τα κουκιά και η έλλειψη ζάχαρης αναπληρωνόταν από το ζουμί βρασμένων σύκων. 

Η ίδια μιλάει στην «Εspresso» υπογραμμίζοντας πως μέσα από την έρευνά της προκύπτει δυστυχώς πως ο τρόπος ζωής του τότε εμφανίζει πολλά κοινά στοιχεία με την κατάσταση που βιώνουν στις μέρες μας οι Ελληνες. 

«Ξεκίνησα την έρευνα πριν από περίπου ενάμιση χρόνο για το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τότε δεν φανταζόμουν πως η κατάσταση θα έφτανε εδώ που έχει φτάσει» λέει η κυρία Νικολαΐδου και εξηγεί: «Η έρευνά μου είχε στόχο να καταγράψει την καθημερινότητα των Αθηναίων στη Κατοχή. Πήρα λοιπόν εφημερίδες της εποχής, όπως τη "Βραδινή", τα "Αθηναϊκά Νέα" και την "Καθημερινή", και μέσα από 6.000 φύλλα ξεχώρισα κάποια γεγονότα που περιέγραφαν το πώς ζούσαν τότε οι άνθρωποι. Οι συνταγές ήταν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, αφού τότε οι ημερήσιες εφημερίδες είχαν καθιερώσει μόνιμες στήλες με "οδηγίες επιβίωσης" που περιελάμβαναν πρακτικές συμβουλές και διαιτολόγια. Χαρακτηριστικά δείγματα αυτών των οδηγιών ήταν: "Πώς δεν θα έχετε απώλειες τροφών στο μαγείρεμα" ή "τα ψίχουλα και πώς να τα μαζέψετε"». 

Η κ. Νικολαΐδου είναι καθηγήτρια στη Σιβιτανίδειο Σχολή στο 4ο ΕΠΑΛ. «Βλέπω πολλά παιδιά να ζούνε στα όρια της ανέχειας. Πονάει η ψυχή μου» τονίζει και συμπληρώνει: «Αν σας πω τις ιστορίες που ακούω καθημερινά θα συγκλονιστείτε». 

Τα συμπεράσματα που διεξήγαγε από την έρευνά της η κυρία Νικολαΐδου είναι πως δυστυχώς οι Αθηναίοι βιώνουν τις ίδιες καταστάσεις με την περίοδο της Κατοχής. «Τότε για να επιβιώσουν έβαζαν κοτέτσια στις ταράτσες, δημιουργούσαν μπαξεδάκια στα μπαλκόνια τους, μάζευαν σαλιγκάρια από το Πεδίον του Αρεως και έβγαιναν στους λόγγους για να κόψουν χόρτα. Γεγονότα και εικόνες που καταγράφονται και από τα σύγχρονα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης» σημειώνει η κυρία Νικολαΐδου και παρατηρεί: «Οπως μπορείτε να αντιληφθείτε οι ομοιότητες είναι πολλές. Αλλο ένα κοινό χαρακτηριστικό με την κατοχική εποχή είναι πως και τότε η ανεργία είχε χτυπήσει κόκκινο». 

Ενας από τους χαρακτηριστικούς δείκτες βιοτικού επιπέδου για κάθε περίοδο είναι σίγουρα το διαιτολόγιο. Στο βιβλίο της η κυρία Νικολαΐδου παραθέτει συνταγές από την Κατοχή ή αλλιώς πολεμικά εδέσματα όπως τα έλεγαν, που μπορεί να σας δώσουν ιδέες για οικονομικό νόστιμο τραπέζι. 

ΚΙΜΑΣ ΑΠΟ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ ΣΕΣΚΟΥΛΑ ΚΑΙ ΧΟΡΤΟΖΟΥΜΟ 

Πιλάφι με κιμά... χωρίς κρέας: Το κρέας αντικαθιστά η μελιτζάνα περασμένη από τη μηχανή του κρέατος. Καβουρδίζετε το κρεμμυδάκι, ψιλοκόβετε μαϊντανό, προσθέτετε λίγο ντοματοπελτέ και το αφήνετε να δέσει. Ετοιμάζεται το πιλάφι σας και περιχύνετε με τη σάλτσα. 

Ντομάτες ωμές γεμιστές με ελιές, αγγουράκι, πιπεριά και μαϊντανό: Ανοίγετε τις ντομάτες προσθέτετε τα υλικά που σας αρέσουν και για να κάνετε εξοικονόμηση ηλεκτρικού ρεύματος σερβίρετε τις ντομάτες ωμές. 

Σέσκουλα πουρέ: καθαρίζετε και πλένετε τα χόρτα μέχρι να βράσουν με πολύ λίγο νερό σε σιγανή φωτιά. Οταν βράσουν τα απλώνετε σε μια πιατέλα και με ένα κοφτερό μαχαίρι τα κόβετε ψιλά ψιλά. Βάζετε στη κατσαρόλα μια δυο κουταλιές λίπος και όταν κάψει ρίχνετε τα χόρτα. Ανακατεύοντας προσθέτετε λίγο-λίγο γάλα. Ανακατεύεται διαρκώς και φτιάχνετε τον πουρέ σας. 

Φασολάκια χωρίς φασόλια: Βάλτε τις κλωστές και τις άκρες από τα φασολάκια που έχετε για πέταμα να βράσουν με νερό και λίγο αλάτι, Οταν το νερό αρχίζει να λιγοστεύει θα έχετε αποκτήσει ένα εξαίρετο χορτόζουμο. Κόψτε μέσα λίγα καροτάκια και μια πατατούλα. Σούπες λαχανικών, χορτόσουπες, ζελέ από χόρτα, πατάτες με γάλα, καρότα με γιαούρτι, ρεβιθοκεφτέδες, κολοκύθια γεμιστά με τραχανά, πατατοκεφτέδες φούρνου, μουσταλευριά με σταφίδες, γλύκισμα από ξερά σύκα, κατοχικά μπισκότα, τσάι πορτοκαλιού, κολοκύθια γεμιστά με τραχανά και πολλές ακόμη συνταγές που επινοήθηκαν από τους πεινασμένους Αθηναίους. 

Ανταλλακτική οικονομία στην Κατοχή! 

Στο βιβλίο αναφέρεται πως στην κατοχική Αθήνα τα χρήματα είχαν χάσει την αξία τους και αυτό που έχει ανταλλακτική αξία, πλέον, είναι το κάθε είδους τρόφιμο. Το σύστημα αυτό εφαρμόζεται σε μεγάλη κλίμακα και στις μοδίστρες: «Ταγιέρ: 5 οκάδες φασόλια ή 4 οκάδες λάδι. Φόρεμα απλό: 3 οκάδες φασόλια ή 2 οκάδες λάδι». Είναι άραγε τυχαίο ότι και στις μέρες μας έχουν συσταθεί σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας συστήματα ανταλλακτικής οικονομίας; Μάλιστα πριν από μερικές εβδομάδες η είδηση πως μια μοδίστρα από τον Βόλο συμμετέχει στη κίνηση αυτή έγινε πρώτο θέμα στις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου. 

Τα συσσίτια που έσωσαν πολύ κόσμο 

Τα συσσίτια ήταν καθιερωμένος θεσμός ο οποίος έσωσε από τον θάνατο χιλιάδες Αθηναίους κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Στα λαϊκά συσσίτια μοιράζεται μαγειρεμένο μπομποτάλευρο, το οποίο ονομάζεται κουρκούτι ή μπαζίνα - τραχανάς στον οποίο μόλις βράσει ρίχνουμε καλαμποκάλευρο και γίνεται ένας ζεστός χυλός. Το κουρκούτι το παίρνουν οι Αθηναίοι και το χρησιμοποιούν με διάφορους τρόπους. Αλλοι παρασκευάζουν σκορδαλιά, άλλοι πουτίγκα με σταφίδες, άλλοι κέικ και οι περισσότεροι σπανακόπιτα. 

Σημείο της σημερινής εποχής είναι επίσης η αύξηση των συσσιτίων. Τόσο η Εκκλησία όσο και οι δήμοι οργανώνουν καθημερινά συσσίτια από τα οποία περνάνε χιλιάδες συμπολίτες μας.