Τα «45άρια» του Ψωμιάδη

Απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ μετρά το ελληνικό δημόσιο από την πρωτοφανή υπόθεση τής κατ’ ουσία απευθείας αναθέσεως έργων, που εφαρμόζει με προκλητικό τρόπο η διοίκηση των αδελφών Ψωμιάδη στη νομαρχία Θεσσαλονίκης.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας τους και κυρίως στο διάστημα μετά το 2005 έχει στηθεί μία πρωτοφανής ιστορία με τα λεγόμενα «45άρια», έργα δηλαδή που εκτελούνται μέσω πρόχειρων διαγωνισμών, οι οποίοι στην πράξη ισοδυναμούν με απευθείας αναθέσεις σε ένα «κλειστό» κύκλωμα έμπιστων και «ημέτερων» εργολάβων. Στη διάρκεια της θητείας του Παναγιώτη Ψωμιάδη έχουν εκτελεστεί εκατοντάδες τέτοια έργα -ο αριθμός τους υπερβαίνει τα 500- με σχεδόν μηδενικό ποσοστό έκπτωσης. Σύμφωνα με τις καταστάσεις τις οποίες έχει στη διάθεσή της η «Θ» η συνήθης έκπτωση που εξασφάλιζε η νομαρχία στα «45άρια» ήταν της τάξης του 2% με 3%, όταν στα υπόλοιπα έργα, που γίνονταν μέσω κανονικών διαγωνισμών, οι εκπτώσεις κυμαίνονταν μεταξύ 25% και 45%. Μόνον δηλαδή από τις μηδαμινές εκπτώσεις το δημόσιο υποχρεώθηκε να καταβάλει πολύ υψηλότερο τίμημα για την κατασκευή αυτών των έργων σε σχέση με αυτά που θα πλήρωνε εάν ακολουθούσε τη συνήθη διαδικασία.

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ ΕΡΓΩΝ
Μόνο στο διάστημα 2006-2009 στη νομαρχία Θεσσαλονίκης εκτελέστηκαν 382 «45άρια». Υπήρξαν μάλιστα χρονιές, όπως το 2006 και το 2007, κατά τις οποίες το σύνολο των εκτελεσθέντων έργων ήταν μόνον «45άρια»! Ειδικότερα για το 2006 το σύνολο των 132 έργων τα οποία εκτέλεσε η διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της νομαρχίας ήταν όλα προϋπολογισμού έως 45.000 ευρώ. Άλλα 100 «45άρια» έγιναν το 2007 σε σύνολο 100 έργων, 78 σε σύνολο 124 έγιναν το 2008 και 72 σε σύνολο 72 το 2009. Ελάχιστα από αυτά τα έργα ήταν πράγματι επείγουσας ανάγκης, γεγονός που θα δικαιολογούσε την κατασκευή τους με τη μέθοδο του πρόχειρου διαγωνισμού. Η αγαπημένη συνήθεια της διοίκησης Ψωμιάδη είναι η κατάτμηση μιας μεγάλης εργολαβίας σε πολλές μικρότερες, προϋπολογισμού έως 45.000 ευρώ, ώστε να υπάρχει η άνεση η όλη διαδικασία να γίνεται μεταξύ "ημετέρων".

ΤΑ ΓΗΠΕΔΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ
Προνομιακό πεδίο κατάτμησης των έργων είναι αυτό της κατασκευής αθλητικών υποδομών, χώρος με τον οποίο ο Διονύσης Ψωμιάδης διατηρεί άριστες προσωπικές σχέσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά την τετραετία 2006-2009 κατασκευάστηκαν συνολικά 97 «45άρια», συνολικού προϋπολογισμού 4,3 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία αφορούσαν κατασκευή αποδυτηρίων, κερκίδων, χλοοτάπητα, γηπέδων 5Χ5 κ.ά. Αρκετές φορές μάλιστα δύο και τρία «45άρια» αφορούσαν το ίδιο γήπεδο, αλλά εκτελούνταν με ξεχωριστές εργολαβίες.
Παρόμοια τακτική εφαρμοζόταν και σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα η τοποθέτηση φωτεινού σηματοδότη. Μόνον το 2007 έγιναν εννέα εργολαβίες για εγκατάσταση φωτεινού σηματοδότη, εκ των οποίων οι έξι ανατέθηκαν στον ίδιο εργολάβο. Και οι εννέα εργολαβίες θα μπορούσαν να δημοπρατηθούν ως ενιαίο έργο, συνολικού προϋπολογισμού 405.000 ευρώ, καθώς καμία δεν είχε επείγοντα χαρακτήρα. Κατάτμηση έργων έγινε και στους τομείς συντήρησης σχολικών μονάδων, στον ηλεκτροφωτισμό δρόμων κ.ο.κ. Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται και για έργα οδοποιίας. Για παράδειγμα στις 28 Αυγούστου 2006 έγιναν δύο πρόχειροι διαγωνισμοί, προϋπολογισμού 45.000 ευρώ έκαστος, οι οποίοι αφορούσαν την «οδοστρωσία ασφαλτικά τμήματος οδού στο Ρύσιο» ο πρώτος και «οδοστρωσία ασφαλτικά τμήματος οδού Ρυσίου προς Τρίλοφο» ο δεύτερος. Και τα δύο έργα, τα οποία αφορούσαν ασφαλτόστρωση γειτονικών δρόμων, ανατέθηκαν την ίδια ημέρα στον ίδιο εργολάβο με έκπτωση μόλις 5%! Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν δεκάδες σε διάφορους άλλους τομείς.


Πώς μεθοδεύεται η δουλειά
Για έργα των οποίων το συνολικό κόστος δεν υπερβαίνει τα 45.000 ευρώ δεν ακολουθείται η κλασική διαδικασία της δημοπράτησης για την ανάδειξη του μειοδότη αλλά αυτή του πρόχειρου διαγωνισμού, η οποία -με τον τρόπο με τον οποίο γίνεται στη νομαρχία Θεσσαλονίκης- ισοδυναμεί ουσιαστικά με απευθείας ανάθεση. Σύμφωνα με στελέχη της διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών η ανάθεση της δουλειάς μεθοδεύεται ως εξής: Η αναγγελία του πρόχειρου διαγωνισμού, παρότι δακτυλογραφείται από την αρμόδια υπηρεσία, δεν δημοσιοποιείται σε κανένα τοπικό μέσο ενημέρωσης ούτε καν στον πίνακα ανακοινώσεων της ΔΤΥ. Έτσι η επίσημη αναγγελία υπάρχει στο σχετικό φάκελο για παν ενδεχόμενο, αλλά την ύπαρξη του διαγωνισμού πληροφορούνται μόνον αυτοί τους οποίους επιλέγει η διοίκηση της νομαρχίας. Σύμφωνα με μαρτυρία εργολάβου, ο οποίος πήρε έργο με αυτόν τον τρόπο, αλλά πλέον είναι εκτός νυμφώνος, για τη διενέργεια του διαγωνισμού ειδοποιούνται οι «ημέτεροι» από συγκεκριμένο ειδικό σύμβουλο του νομάρχη. Ο «εκλεκτός» εργολάβος προσέρχεται στην προκαθορισμένη ημερομηνία διεξαγωγής του πρόχειρου διαγωνισμού και καταθέτει την προσφορά του. Στο φάκελο κατατίθεται συνήθως άλλη μία προσφορά (παλιότερα κατέθεταν άλλες δύο) συχνά από τον ίδιο που κατέθεσε και την πρώτη, μόνον που η δεύτερη προσφορά κατατίθεται στο όνομα άλλου εργολήπτη, ο οποίος πολλές φορές είναι συνεργάτης του πρώτου. Υπήρξαν μάλιστα διαγωνισμοί στους οποίους όλοι οι συμμετέχοντες συστεγάζονται στο ίδιο γραφείο ή στην ίδια οικοδομή! Πρόκειται ουσιαστικά για συνεργάτες ή υπαλλήλους του εργολάβου οι οποίοι «νομιμοποιούν» διά των προσφορών τους τον πρόχειρο διαγωνισμό. Έτσι ο πρώτος προσφέρει έκπτωση 1%, ο δεύτερος 2% και ο τρίτος με έκπτωση 3% ή και 4% παίρνει το έργο. Έτσι και η «νομιμότητα» τηρείται και η δουλειά γίνεται κανονικά.


Οι ισχυρισμοί των αδελφών Ψωμιάδη και η αλήθεια
Η υπόθεση με τα «45άρια» ήρθε ξανά στην επικαιρότητα μετά το πρωτοφανές περιστατικό που συνέβη στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας στο νομαρχιακό συμβούλιο, όταν ο κ. Ψωμιάδης επιτέθηκε στον άλλοτε συνεργάτη του, ανεξάρτητο πλέον, νομαρχιακό σύμβουλο Γιάννη Μπίκο.
Η επίθεση έγινε, όταν ο πρώην αντινομάρχης επέκρινε δριμύτατα τον Διονύση Ψωμιάδη, ο οποίος εισηγήθηκε άλλο ένα «45άρι», το πρώτο από τον περασμένο Οκτώβριο που πέρασε από το νομαρχιακό συμβούλιο. Μετά την κυβερνητική αλλαγή η διοίκηση των αδελφών Ψωμιάδη έκανε κράτει, φοβούμενη πως η νυν περιφερειάρχης δεν θα έκανε τα στραβά μάτια, όπως ο προκάτοχός της. Τα τελευταία «45άρια», συνολικά 31, είχαν περάσει από το νομαρχιακό συμβούλιο το τρίμηνο Αύγουστος-Οκτώβριος 2009. Έκτοτε όσα προωθήθηκαν πέρασαν μέσω της Νομαρχιακής Επιτροπής.
Δύο μέρες μετά την επίθεσή του στον κ. Μπίκο ο νομάρχης επιχείρησε να περάσει στην αντεπίθεση. Σε ανακοίνωση την οποία εξέδωσε προβάλλει σειρά ισχυρισμών, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

1. Ειδικότερα ο νομάρχης ισχυρίζεται πως όλα τα έργα είναι νόμιμα, μάλιστα βάσει νόμου τον οποίο ψήφισε το ΠΑΣΟΚ. Η αλήθεια είναι ότι η τακτική που ακολουθεί η διοίκηση της νομαρχίας κινείται ουσιαστικά στα όρια της νομιμότητας, καθώς ο νόμος ορίζει με σαφήνεια ότι αυτού του είδους οι πρόχειροι διαγωνισμοί εφαρμόζονται μόνον σε έκτακτες περιπτώσεις και για λόγους ανωτέρας βίας. Καθορίζει μάλιστα ο νόμος και ανώτατο όριο για τα «45άρια», αναφέροντας πως κάθε χρόνο μπορεί να εκτελεστεί μόνον ένα τέτοιο έργο ανά τομέα (αθλητισμός, σχολική στέγη, οδοποιία κτλ.). Στην περίπτωση της νομαρχίας Θεσσαλονίκης αυτό δεν τηρήθηκε, καθώς μόνον στον τομέα του αθλητισμού έγιναν 97 «45άρια» σε διάστημα τεσσάρων ετών.

2. Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται επίσης ότι τα «45άρια» «ουδέποτε κρίθηκαν παράνομα ή επεστράφησαν ούτε από την Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου ούτε από την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας». Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική.
Στοπ στα «45άρια» της νομαρχίας επιχείρησε να βάλει η Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου παρά τους αντίθετους ισχυρισμούς του νομάρχη. Σύμφωνα με έγγραφο που έχει στα χέρια της η «Θ» η εν λόγω υπηρεσία στις 16 Νοεμβρίου 2009 επέστρεψε στη ΔΤΥ δικαιολογητικά πληρωμής έργων που αφορούσαν δύο «45άρια» τα οποία εκτελέστηκαν στην περιοχή του Λαγκαδά. Οι ελεγκτές αρνήθηκαν να εγκρίνουν την πληρωμή των έργων, επειδή θεώρησαν πως επρόκειτο για «τεμαχισμό» μιας εργολαβίας σε δύο. Ειδικότερα ανέφεραν ότι τα έργα ήταν παρεμφερή, αφορούσαν γειτονικές περιοχές, αποφασίστηκαν στην ίδια συνεδρίαση της Νομαρχιακής Επιτροπής, δημοπρατήθηκαν σε διάστημα δύο ημερών και επίσης οι δύο από τους τρεις συμμετέχοντες στους δύο πρόχειρους διαγωνισμούς ήταν τα ίδια πρόσωπα τα οποία τελικά μοιράστηκαν τα έργα.
Ανάλογα απορριπτικά πορίσματα αναμένονται και στο μέλλον, καθώς ο έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες γίνεται με σημαντική καθυστέρηση (μόλις προ ολίγων ετών ολοκληρώθηκε ο έλεγχος για τα πεπραγμένα της προηγούμενης διοίκησης).
Αντιθέτως στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας -και εδώ έχει δίκιο ο νομάρχης- παρά την εκφρασμένη αντίθεση της Μαρίας Λιονή για τα «45άρια» οι υπηρεσίες της περιφέρειας εξακολουθούν να περνούν αρκετά από αυτά τα έργα. Κι αυτό γιατί οι επικεφαλής των αρμόδιων τομέων, οι οποίοι όλα τα προηγούμενα χρόνια είχαν αρμονικότατη συνεργασία με τους αδελφούς Ψωμιάδη, εξακολουθούν να παραμένουν στις θέσεις τους. Υπενθυμίζεται ότι ο προηγούμενος περιφερειάρχης Γιώργος Τσιότρας απέφυγε να ασχοληθεί με τα «45άρια» των αδελφών Ψωμιάδη παρά τις καταγγελίες που είχαν γίνει από αντιπολίτευση και εργολήπτες. Η νυν περιφερειάρχης κυρία Λιονή διοργάνωσε περίπου προ μηνός ειδική σύσκεψη για το θέμα αυτό και ζήτησε από νομάρχες και δημάρχους να σταματήσουν αυτή τη φάμπρικα.

3. Αναφέρει ο κ. Ψωμιάδης ότι τα έργα ανατέθηκαν «σε περισσότερους από 70 εργολάβους με διαφάνεια και απόλυτη νομιμότητα, σύμφωνα με νόμους που ψήφισαν κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ». Η πραγματικότητα ωστόσο είναι διαφορετική.
«Ψώνια» από το καλάθι με τα «45άρια» έκαναν πράγματι αρκετοί. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά τα έργα ανατέθηκαν σε μία «κλειστή» ομάδα τριών, τεσσάρων εκλεκτών της διοίκησης, σε καθέναν από τους οποίους δόθηκαν περί τα 40 με 50 «45άρια». Τα υπόλοιπα διαχέονταν δεξιά και αριστερά «για ξεκάρφωμα», όπως σημειώνουν κατασκευαστικοί κύκλοι. Υπήρξαν και περιπτώσεις εργολάβων οι οποίοι, αφού εκτέλεσαν δύο, τρία έργα, στη συνέχεια απείχαν της σχετικής διαδικασίας «μη δυνάμενοι να ανταποκριθούν στους ‘όρους και στις προϋποθέσεις’ που έθετε η διοίκηση», όπως εξομολογείται κατασκευαστής, ο οποίος εκτέλεσε έργο της νομαρχίας το 2007. Τα αγαπημένα παιδιά του συστήματος Ψωμιάδη είναι οι εργολάβοι Β.Π., Ι.Μ. και Ι.Κ., στους οποίους ανατέθηκαν δεκάδες «45άρια» κάθε είδους. Ο αριθμός των έργων που πήραν οι εν λόγω κατασκευαστές είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερος από αυτά που εμφανίζονται στους σχετικούς πίνακες της ΔΤΥ, αφού σημαντικός αριθμός έργων κατέληξε σε αυτούς μέσω συνεργατών τους, οι οποίοι συστεγάζονται στο ίδιο γραφείο με τους προαναφερόμενους.

4. «45άρια», αναφέρει η ανακοίνωση του κ. Ψωμιάδη, αξιοποίησε και η προηγούμενη διοίκηση της νομαρχίας, με νομάρχη από το χώρο του ΠΑΣΟΚ. Η αλήθεια είναι ότι τα «45άρια» που έγιναν επί οκταετίας Κώστα Παπαδόπουλου ήταν περίπου στο 5% αυτών που έκανε η διοίκηση Ψωμιάδη στα επτά χρόνια της θητείας της.

ΚΟΣΤΙΖΟΥΝ ΦΘΗΝΟΤΕΡΑ!
Στην ανακοίνωσή του ο κ. Ψωμιάδης δεν κάνει την παραμικρή αναφορά στα σκανδαλωδώς χαμηλά ποσοστά έκπτωσης. Ερωτηθείς από τη «Θ» ο αδελφός του Διονύσης σημείωσε ότι με αυτόν τον τρόπο (σ.σ. με τα «45άρια») τα έργα κοστίζουν φθηνότερα. Όταν του επισημάνθηκε ότι οι εκπτώσεις κυμαίνονται μεταξύ 2% και 3%, τη στιγμή που στα υπόλοιπα έργα φτάνουν μέχρι και στο 45%, ο πρώην αντινομάρχης ισχυρίστηκε ότι «με τους συγκεκριμένους εργολάβους γνωριζόμαστε πολύ καλά. Η πραγματική αξία των έργων είναι μεγαλύτερη, αλλά αυτοί το εκτελούν με μικρότερο προϋπολογισμό αποφεύγοντας υπερβάσεις».
Υπενθυμίζεται ότι για τα περίφημα «45άρια» ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης Νίκος Γιαννόπουλος και ο τέως νομαρχιακός σύμβουλος και νυν ευρωβουλευτής Μιχάλης Τρεμόπουλος κατέθεσαν προ διετίας αναφορά στον εισαγγελέα πρωτοδικών ζητώντας να ερευνηθεί η υπόθεση. Παρότι παρήλθε διετία, πόρισμα από τη δικαιοσύνη δεν υπάρχει. Μάλιστα οι δύο καταγγέλλοντες εκλήθησαν για κατάθεση μόλις προ διμήνου.


Πώς ελέγχθηκε το σύστημα
Η διοίκηση των αδελφών Ψωμιάδη κινήθηκε με μεγάλη μεθοδικότητα, για να στήσει τη φάμπρικα με τα «45άρια». Τα πρώτα χρόνια, 2003 και 2004, επιχείρησε να διερευνήσει καταστάσεις και πρόσωπα στη διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών, ώστε να βαδίσει με ασφάλεια, να ξέρει σε ποιους μπορεί να υπολογίζει, ποιους μπορεί να εμπιστεύεται. Στο διάστημα εκείνο και έως το 2005 το έδαφος ανιχνεύτηκε σπιθαμή προς σπιθαμή και όσοι από τους υπαλλήλους -πολλοί από τους οποίους ήταν επί σειρά ετών στην υπηρεσία- εξέφραζαν διαφωνίες ή απλώς επιφυλάξεις για τη βιομηχανία των πρόχειρων διαγωνισμών είτε μετατάχθηκαν σε άλλες υπηρεσίες της νομαρχίας είτε αδρανοποιήθηκαν. Το νέο σύστημα δομήθηκε πάνω σε δύο έμπειρα στελέχη της ΔΤΥ, ενώ στη θέση των εκδιωχθέντων ήρθαν άλλοι, ακόμη και υπάλληλοι με σύμβαση έργου, ορισμένοι εκ των οποίων δεν είχαν καν δικαίωμα υπογραφής ή άσκησης ελέγχου επί των εκτελούμενων έργων. Χρονιά-σταθμός θεωρείται το 2005, όταν με απόφαση του νομάρχη ανέλαβε πολιτικός προϊστάμενος της ΔΤΥ ο αδελφός του. Έως τότε την εποπτεία της νευραλγικής αυτής υπηρεσίας είχε ο αντινομάρχης και πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα Στάθης Αβραμίδης. Επειδή όμως αυτό δεν εξυπηρετούσε τα σχέδια των αδελφών Ψωμιάδη, αφαιρέθηκε από τον κ. Αβραμίδη η εποπτεία της ΔΤΥ, η οποία αποκολλήθηκε από τις συναφείς διευθύνσεις Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Προστασίας Περιβάλλοντος, για να δοθεί στον αδελφό του νομάρχη. Πρόσωπο της εμπιστοσύνης των αδελφών Ψωμιάδη είναι και ο προϊστάμενος της ΔΤΥ Αλέξανδρος Κωνσταντινίδης, ο οποίος τοποθετήθηκε στη θέση αυτή το 2006. Επανακρίθηκε το 2009 και παρέμεινε στη θέση του, παρότι μήνες νωρίτερα είχε ζητηθεί από το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης να του ασκηθεί πειθαρχική δίωξη για την υπόθεση του δρόμου του Ωραιοκάστρου. Αντί αυτού όμως ο κ. Ψωμιάδης αποφάσισε να του ανανεώσει τη θητεία.

πηγή: Εφημερίδα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης